Birkaç gündür Schumann'lar...
Robert Schumann bana hep iyi gelmiştir. Nedeni tipik çeşitlemeye, doğaçlamaya açık yapısı mıdır bilmem. Fakat dinlediğimde alıp götüren bir hassas gerçeklik vardır onun melodilerinde. Tabi eşi Clara'nın melodileri de öyle. Üç beş yıl önce Aydın Büke'nin akıcı kaleminden okumuştum "Romantizm'in Işığı Clara" isimli kitabı. Kitap, Clara'nın babası ve eşi Robert arasında, onların çevresiyle kurdukları ilişkileri tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermekteydi. Bir kaç yaz gününde, deniz kenarında dinlenirken onca hacimli kitabı neredeyse bir çırpıda okuyup bitirmiştim. Şimdi kütüphanemin neresinde acaba? Çünkü bazı yerleri çizdiğimi hatırlıyorum. Bir ara o kitabı bulursam bazı tümceleri paylaşmak isterim aslında. Neden mi? İnsan, insanın hassasiyeti konusu, ikili, üçlü ilişkilerin romantik duyuşla yıkanan halleri; bütün bunlar oldukça etkileyici bir şekilde roman-öğreti kitapta akıp gitmekteydi de ondan.Bu insanlar bize hassaslığın ne kadar da insan olan insana yakıştığını gösteren ilahi karakterlermiş gibi gelir bana hep düşününce. Buradaki 'miş' fazla aslında, tamamen öyle. Dilerim içinde yaşamakta olduğum, garip bir bağım ve görevim bulunduğuna artık iyice inandığım Türkiye toplumu da bir gün böyle bir hassasiyeti yakalar; tabi bir zaman zihni olarak bunu bize duyumsatır...
az önce sözünü ettiğim kitabı buldum; hemen kapağı kaldırınca şöyle bir not atmışım: "Eylül 14-23 2014 arasında Gölköy'deki tatildeki keşfim Schumann" diye.
Bakın kitabın 56. sayfasında Robert Schumann müzik notları arasında ne söylemiş, oldukça vurucu: "Doğa, tınılarıyla ruhumuzu okşayan bir rüzgar arpı gibidir... Müzik ruhumuzu rahatlatan ve bizi heyecanlandıran genel bir dildir. Bütün güzel ve iyi şeyler, geçmiş ve gelecek ruhumuzu etkiler, bizde beklenti ve özlem yaratır. Dilimiz çok daha önceleri müzikaldi. Giderek kurulaştı ve gürültüye dönüştü. Bunu eski haline getirmek için yeniden müzikal bir dile dönmemiz gerek".
"Artan tinsellik ve soyut düşünce coşkuyu ifade etmek için daima sese ve tınıya yönelir (...) Müzik belki de sanatın son sözü; tıpkı ölümün yaşamın son sözü olması gibi" (s.72).
Heidelberg'de kaldığı ev kilise ile akıl hastahanesi arasında olunca şöyle der Robert Schumann annesine neşeli bir şekilde: "Katolik olmakla, delirmek arasında kararsız kaldım".
Facebook arkadaşım Naz Sezer'den... (1)
YanıtlaSildöneminin en önemli müzik insanlarından, alman besteci ve piyanist.
sanıldığının aksine, piyanistliği ve eleştirmenliği ile yaşadığı dönemde en çok takdir edilen müzisyenlerden biri olmuştur. besteciliğinin arka planda kalmasının sebepleri çoktur; trajik yaşamı, yoğun ve sıkıntılı aile hayatı, "kadın besteci"nin sosyal statüdeki yeri, vs... ancak bu sebeplerden en önemlisi, robert schumann'ın eşi olmasıdır.
clara schumann, müzikal yaratıcılık açısından gelmiş geçmiş en güçlü ve nüfuzlu bestecilerden biriyle, robert schumann ile evliydi. clara'nın önceliği, eşinin yaratıcılığının desteklenmesi, sürekli üretmeye teşvik edilmesi ve müziklerinin seslendirilmesi olmuştur. robert, verimli fakat üretim süreci son derece sancılı bir besteciydi. bestecilik subjektif ve individual bir olaydır, son derece derin psikolojik etmenler taşır aslında. tek ve yoğun bir konsantre alanı gerektirir. clara'nın kendisini hem müzisyen, hem organizatör hem de eş olarak sürekli bölmesi gerekmiştir. bununla birlikte, müzik ve sosyal çevresi tarafından, çok da başarılı olmasına rağmen, besteciliği baskı ile bıraktırılacak statüde veya karakterde bir kadın değildir; üst düzey bir konser piyanisti olarak eşi robert'den çok daha meşhur ve nüfuzlu olduğu biliniyor. bu nüfuzu; kendi iradesi, isteği ve coşkusuyla, yani tüm benliği ile kendini adadığı o müzik için, robert schumann'ın müziği için kullanmıştır. ayrıca belirtmek gerekir ki, schumann gibi müzikal nüfuzu baskın bir besteciyle birlikte çalışmayı geçin, aynı evi, yaşamı ve duyguları paylaşmak, özgür yaratıcılık iradesini baskılayabilir; dönemin büyük bestecisi johannes brahms'ın stilistik problemleri, bu tür yakınlıkların yarattığı bastırıcı etmenlere örnek gösterilebilir belki.
Facebook arkadaşım Naz Sezer'den (2)
YanıtlaSilclara schumann'ın eserlerinde eşi robert'in stilinin büyük etkileri yoğunca görülebilir. robert'in yaratıcılığında olduğu gibi, clara'nın müziklerinde de piyano yazısı, armonik yapı ve ezgisellik son derece parlak ve öne çıkan öğelerdir. ancak müzik dinamiğine bakıldığında, clara'nın icracı için çok daha naif, sade ve dili açık bir stilde bestelediği söylenebilir (zira robert, aşırı değişken ve dengesiz müzik diliyle icrası en problemli ve sıkıntılı bestecilerde ilk beşe girer). özellikle 20.yüzyılda ve günümüzde, clara'nın eşinden daha yetenekli olduğu, hatta robert'e ait olan çoğu eserin aslında clara tarafından bestelendiği gibi asılsız ve mantıksız iddialar ortaya atılmıştır. yetenek çok tartışmalı bir unsurdur, kesin bir şey söylemek imkansız; ancak clara'nın robert'ten daha güçlü ve yaratıcı bir besteci olduğunu iddia etmek adına çirkin bir kıyaslama çabasına girmek, özellikle de bunu ne müzikal ne bilimsel hiç bir kanıt göstermeksizin bir takım popülist yaklaşımlar içerisinde yapmak son derece amatörce. kaldı ki clara'nın büyük formlu * eser sayısı çok az, hatta yok denecek seviyede. bir takım müzik tarihçilerine schumann'lar gibi trajik-sansasyonel çiftlerin müzikal değerlerinden çok magazin potansiyelleri çekici geldiği için bu saçma karşılaştırmalar, bu gereksiz bilgi ve yorum kirliliğinin yaşanması elbette kaçınılmaz. eğer ille de kıyas yapmak isteniyor ise: robert'in tüm yaratıcılığının "ufak" bir özeti olan kreisleriana adlı eseri baz alınarak, clara'nın yazdığı oda müziği alanındaki tüm müzikler ile saçma sapan bir "karşılaştırma" yapılabilir. elde edilecek sonuç, çok farklı iki kreatif kalitenin varlığıdır: schumann'ın bütün yaratıcılığının şiirsellik ve senfonik temeller üzerinde yükseldiği ve clara'nın bambaşka bir ideal ile farklı bir yaratıcılık yaklaşımı sunduğu. karpuz ile pastırma gibi düşünebilirsiniz; hangisini daha çok sevdiğiniz, sizin zevkinize kalmıştır. bilgiden yoksun bırakılmış kişisel zevk, bir kompozitörün müzikal yaratıcılığını ölçmek için kullanılabilecek en tehlikeli ve yanıltıcı araçtır.
clara schumann piyanistliği, eleştirmenliği, eserlerini seslendirdiği bestecileri desteklemesi ile örnek bir müzisyen; yetiştirdiği öğrenciler ile örnek bir öğretmen; robert schumann'ı sadece müzikte değil, hayatın her alanında sonsuz bir destekle sırtlaması ,robert schumann'ın ardı arkası kesilmeyen nevrotik krizlerine profösyonel ve şefkatli müdahalelerı ile örnek bir eş olarak, eşine az rastlanır bir insandır aslında. bir anne ve büyükanne olarak yaptığı fedakarlıklar ise apayrı ve biyografik bir konudur.